2025–2026 оқу жылында Қазақстан Республикасының білім беру ұйымда рында Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталықтарының қызметін ұй ымдастыру бойынша нұсқаулық. – Алматы: «ӨРКЕН» БӘАҰҒПИ» КеАҚ, 2025. – 225 б.
Білім беру саласында мектеп оқушыларының оқу барысында меңгеруі тиіс білім мен дағдыларды қайта қарауға назар күн санап артып келеді. Әсіресе, психологиялық әл-ауқатқа, денсаулықты сақтауға, күйзеліс пен белгісіздік жағдай ларымен күресу қабілетіне, сондай-ақ қарым-қатынас орнату және тұрақты әлеуметтік байланыс құру дағдыларына ықпал ететін әлеуметтік-эмоционалдық құзыреттер Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту Министрлігінің 2025 жылғы 26 мамырдағы №123 бұйрығымен бекітілген «Адал азамат» біртұтас тәрбие бағдарламасының мақсаттарына толық сәйкес келеді.
Бірінші модуль – балалар мен ата-аналарға арналған «ІШКІ КҮШ» тренинг бағдарламасы – эмоционалды тұрақтылықты, сенімділікті, өзін-өзі реттеу дағ дыларын және сындарлы қарым-қатынасты дамытуға бағытталған. Тренинг форматы ата-аналар мен балаларға сенімді қарым-қатынасты нығайтуға, жеке әлеуетін ашуға, стресстік жағдайларды жеңуді үйренуге көмектесетін бірлескен сабақтарды қарастырады.
«Ішкі күш» бағдарламасы екі негізгі мақсатты топқа бағытталған:
- Жан жарақаты оқиғаларына тап болған және эмоционалды әл-ауқат ты қалпына келтіру үшін қолдауды қажет ететін 12-15 жас аралығындағы жасөспірімдер (6-9 сыныптар).
- Бала үшін қауіпсіз ортаны құруда шешуші рөл атқаратын және тиімді қолдау құралдарын қажет ететін ата-аналар немесе қамқоршылар. Балаларға арналған тренингтің құндылығы бала үшін қауіпсіз және қолдау ортасының құрылуымен анықталады. Онда бала:
- • Жан жарақаты тәжірибесін өңдеуді;
- • өз эмоцияларын тани және басқаруды;
- • бақылау және қауіпсіздік сезімін қалпына келтіруді;
- • стреспен күресу дағдыларын дамытуды;
- • басқалармен қарым-қатынасты жақсартуды үйренеді.
Екінші модуль – «Бала қауіпсіздігі» бағдарламасы – цифрлық және физи калық қауіпсіздік, төтенше жағдайлар кезіндегі мінез-құлық, өзіндік дербестік дағдылары мен сын тұрғысынан ойлау қабілетін қалыптастыру сияқты кең ауқымды тақырыптарды қамтиды. Сабақтар интерактивті форматта өтеді және ата-аналар мен балаларға арналған ұсыныстарды, нақты қауіп-қатерлерді мо делдейтін, оларды еңсеру жолдарын көрсететін практикалық кейстерден тұра ды. Бағдарламада ата-аналар мен балаларға арналған параллель сабақтар қарастырылған, бұл мәселені бірдей түсінуге және оны шешуде келісілген тәсіл дерді қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Сабақтар жас ерекшеліктеріне қарай сараланған және бастауыш буын (1–4 сыныптар), орта буын (5–9 сыныптар) және жоғары буын (10–11 сыныптар) оқушыларының психологиялық және білім беру ерекшеліктерін ескере отырып бейімделген. Әр жастағы топқа арналған ата-аналарға екі сабақ және балаларға екі сабақ қарастырылған. Ата-аналар мен балаларға арналған сабақтардың тақырыптары синхрондалған, бұл отбасында өзара диалог құруға және мәсе лені бірлесіп түсінуге мүмкіндік береді.
Үшінші модуль — «Өркендеу жолындағы серіктестік», ерекше білім беруді қажет ететін балалардың ата-аналарына арналған сабақтар — инклюзия, білім беру кеңістігін бейімдеу, педагогтермен өзара іс-қимыл және жеке білім беру траекторияларын әзірлеу мәселелері бойынша практикалық қолдау ұсынады. Негізгі назар – қабылдау мен ресурстық қолдау ортасын құру, ата-аналардың тәрбиелік құзыреттерін нығайту және эмоционалдық күйзелістің алдын алуға бағытталған.
Сабақтың мақсаты:
Орта буындағы дамуы ерекше балаларға эмоционалды қолдау көрсету және тиімді қарым-қатынас жасау дағдыларын ата-ана бойына қалыптастыру.
Міндеттері:
- Ата-аналарды орта буындағы ерекше білім беру қажеттіліктері бар бала лардың психоэмоционалдық қиындықтарымен таныстыру.
- Бейімделген коммуникация және ата-аналық эмпатия дағдыларын да мыту.
- Күнделікті өмірде баланы психологиялық және оқу жағынан қолдау құралдарын ұсыну.
Күтілетін нәтижелер:
- Ата-аналар ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың типтік эмо ционалды жағдайлары мен қиындықтарын тануды үйренеді.
- Құнды қарым-қатынас және жағымды қолдау көрсету дағдыларын мең гереді.
- Балаларды оқыту және қарым-қатынас жасау үшін нақты стратегиялар мен жаттығуларды игереді. Ұлттық құндылықтар мен тұлғалық қасиеттер: құрмет, қамқорлық, өзара көмек, жанашырлық, жауапкершілік, төзімділік, тең құқықтар.
Есқара жалпы орта білім беру мектебінде
ата-аналарды педагогикалық қолдау орталықтарының
қызметін ұйымдастыру.
|
№
|
Іс шаралар атауы
|
Аяқталу нысаны
|
Жауапты орындаушылар
|
Орындау мерзімдері
|
|
|
І тоқсан
Тәрбие орталығының ұйымдастыруымен
|
|
|
1
|
«Қауіпсіздік пен сенімнің негізін қалаймыз»
6-9 сыныптар
«Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығы»
|
Балалармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Қыркүйек 3 апта
|
|
|
2
|
«Қауіпсіздік пен сенімнің негізін қалаймыз»
6-9 сыныптар
«Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығы»
|
Ата-анамен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Қыркүйек 4 апта
|
|
|
3
|
«Қауіпсіздік пен сенімнің негізін қалаймыз»
6-9 сыныптар
«Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығы»
|
Бірлескен кездесу
|
Басшының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары.
|
Қазан 3 апта
|
|
|
Сынып ата-аналар жиналыстарында
|
|
|
4
|
1-4 сыныпар: «Жеке қауіпсіздік және баланы зорлық-зомбылықтан қорғау»
5-9 сыныптар: «Жасөспірімді зор лық-зомбылықтан қорға удың негізі – сенім мен жеке шекараға құрмет»
|
Ата-аналар
|
Сынып жетекшілер
|
Қазан 3 апта
|
|
|
ІІ тоқсан
Тәрбие орталығының ұйымдастыруымен
|
|
|
1
|
«Эмоциялар және оларды білдіру жолдары»
6-9 сыныптар
Ата аналарды педагогикалық қолдау
|
Балалармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Қараша 2 апта
|
|
|
2
|
«Эмоциялар және оларды білдіру жолдары»
6-9 сыныптар
Ата аналарды педагогикалық қолдау
|
Ата-аналармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Қараша
4 апта
|
|
|
3
|
«Эмоциялар және оларды білдіру жолдары»
6-9 сыныптар
Ата аналарды педагогикалық қолдау
|
Бірлескен кездесу
|
Басшының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары.
|
Желтоқсан
3 апта
|
|
|
Сынып жетекшілердің ұйымдастырумен
|
|
|
5
|
1-4 сыныптар: «Мен не дұрыс, не бұрыс екенін білемін!»
5-9 сыныптар: «Зорлық-зомбылыққа жол жоқ: шекараңды таны, қорғануды үйрен!»
|
Сынып сағаты
|
Сынып жетекшілер
|
Желтоқсан
2 апта
|
|
|
ІІІ тоқсан
Тәрбие орталығының ұйымдастыруымен
|
|
|
1
|
«Тәжірибені ұғыну және ішкі күш»
6-9 сыныптар
Ата-аналарды педагогикалық қолдау
|
Балалармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Қаңтар
4 апта
|
|
|
2
|
«Тәжірибені ұғыну және ішкі күш»
6-9 сыныптар
Ата -аналарды педагогикалық қолдау
|
Ата-аналармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Ақпан
4 апта
|
|
|
3
|
«Тәжірибені ұғыну және ішкі күш»
6-9 сыныптар
Ата -аналарды педагогикалық қолдау
|
Бірлескен кездесу
|
Басшының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары. Психолог, әлеуметтік педагог
|
Ақпан 2 апта
|
|
|
Сынып ата-аналар жиналыстарында
|
|
|
5
|
1-4 сыныпар: «Цифрлық қауіпсіздік және баланы онлайн ортада қорғау»
5-9 сыныптар: «Бүгінгі жасөспірім: қауіптің белгілері және қорғану тәсілдері»
|
Тренинг сабақтар
(ата-жинасында)
|
Сынып жетекшілер
|
Наурыз
|
|
|
ІV тоқсан
Тәрбие орталығының ұйымдастыруымен
|
|
|
1
|
«Өзіне-өзі көмектесу және өзін-өзі қорғау дағдыларын дамыту»
6-9 сыныптар
Ата-аналарды педагогикалық қолдау
|
Балалармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Сәуір
2 апта
|
|
|
2
|
«Өзіне-өзі көмектесу және өзін-өзі қорғау дағдыларын дамыту»
6-9 сыныптар
Ата-аналарды педагогикалық қолдау
|
Ата-аналармен кездесу
|
Сынып жетекшілер
|
Сәуір
4 апта
|
|
|
3
|
«Өзіне-өзі көмектесу және өзін-өзі қорғау дағдыларын дамыту»
6-9 сыныптар
Ата-аналарды педагогикалық қолдау
|
Бірлескен кездесу
|
Психолог
|
Мамыр
2 апта
|
|
|
Сынып жетекшілердің ұйымдастырумен
|
|
|
4
|
1-4 сыныптар: «Ережесін білсем, ин тернет — менің сенімді досым»
5-9 сыныптар: «Цифрлық әлемде қорғанудың жолдары»
Қауіпсіздік сабағы (10 минут)
|
Сынып сағаты
|
Сынып жетекшілер
|
Мамыр
4 апта
|
|